Nhao vào đại học vì ‘tắc nghẽn’ trường nghề

Trong nhiều năm qua, đất nước ta có tình trạng “thừa thầy, thiếu thợ”: hàng trăm ngàn sinh viên tốt nghiệp đại học không có việc làm trong lúc các cơ sở sản xuất, các doanh nghiệp lại thiếu trầm trọng người lao động có tay nghề trung cấp, cao đẳng. Một số sinh viên sau khi tốt nghiệp đại học, thậm chí cả thạc sĩ, quay lại học trung cấp nghề để xin việc làm. Đó là một sự lãng phí rất lớn về thời gian, tiền bạc cho học sinh và gia đình, gây bức xúc trong xã hội.

Trong 5 năm gần đây, số lượng học sinh đi học nghề ngày càng tăng, đặc biệt là nhu cầu vừa học nghề vừa học văn hóa tăng cao, chiếm trên 90% học sinh học tại các trường trung cấp nghề. Đây là một tín hiệu đáng mừng. Nó cho thấy chủ trương phân luồng của Đảng và Chính phủ là đúng hướng và hợp với nhu cầu của người dân. Điều này sẽ góp phần tích cực giải bài toán “thừa thầy, thiếu thợ” nhức nhối nhiều năm qua. Do đó, cần phải khuyến khích và tạo điều kiện tối đa cho học sinh được học song song hai hệ.

>> Nên học nghề hay làm lao động tự do?

Vì sao vậy? Bởi vì việc học nghề song song với học văn hóa có những lợi ích rõ ràng sau đây:

Thứ nhất, vừa sức: Đối với những học sinh có học lực trung bình, khó lòng vào đại học nên học trung cấp nghề là vừa sức và sau này có thể trở thành những người thợ lành nghề. Đây là điều thị trường lao động đang rất cần và giúp giải bài toán “thừa thầy, thiếu thợ”.

Thứ hai, tiết kiệm được thời gian: Chỉ cần học ba năm, các em sẽ có hai bằng trung cấp nghề và trung học phổ thông, có việc làm ngay. Trong khi đó, các bạn học ở trường phổ thông sau ba năm chỉ có một bằng, muốn có bằng trung cấp sẽ phải học thêm 1-2 năm nữa; muốn có bằng cao đẳng thì mất 2-3 năm; muốn có bằng đại học thì phải mất thêm bốn năm nữa, mà sau khi tốt nghiệp chưa chắc đã có việc làm!

Thứ ba, tiết kiệm tiền bạc: Học sinh học trung cấp được miễn hoàn toàn học phí. Đây là chính sách ưu việt kích thích việc phân luồng phát triển.

Thứ tư, có tính tự lập sớm: Học sinh vừa học văn hóa vừa học nghề sẽ được rèn luyện kỹ năng nghề nghiệp và tính tự lập. Sau ba năm, có tay nghề, các em có thể tìm việc làm ngay và tự lập sớm hơn các bạn chỉ học văn hóa ở các trường phổ thông, sau khi tốt nghiệp chưa làm được gì.

Những năm gần đây, nhờ công tác tuyên truyền của hệ thống giáo dục nghề nghiệp và từ thực tế các trường đại học mở ra đào tạo tràn lan, nhiều sinh viên thất nghiệp, nhiều phụ huynh học sinh đã nhận thức được rằng đại học không phải là con đường duy nhất để lập nghiệp. Nhiều học sinh học trung cấp nghề ra trường là có việc làm ngay, sớm có thu nhập, tự lập cuộc sống và giúp đỡ gia đình. Do đó, học sinh vào học các trường nghề tăng lên. Đạt được điều này không dễ dàng gì nên cần phải duy trì và phát triển.

Tuy nhiên, Bộ Giáo dục và Đào tạo lại không cho phép các trường nghề dạy văn hóa, mà giao các trung tâm GDTX hoặc các trường THPT dạy văn hóa cho học sinh các trường nghề. Điều này gây khó khăn, trở ngại cho học sinh rất nhiều vì các em phải đi học hai nơi và thời khóa biểu khó sắp xếp hợp lý được do phụ thuộc vào hai cơ sở giáo dục.

Trên cả nước, gần một triệu học sinh đang học hai hệ tại các trường nghề đang bị “tắc nghẽn” lối ra, bị đe dọa tước mất quyền lợi chính đáng và hợp pháp; tâm lý học sinh và phụ huynh cũng thêm hoang mang. Hy vọng Chính phủ sớm có quyết định đúng đắn, kịp thời.

>> ‘Trường nghề dạy kỹ năng, đại học dạy tư duy’

Theo tôi, giải pháp tốt nhất là cho học sinh học văn hóa hệ Giáo dục thường xuyên (GDTX) cấp THPT ngay tại cơ sở giáo dục nghề nghiệp, vì những lý do sau:

Thứ nhất, phù hợp với quy định của pháp luật: Luật Giáo dục quy định: “Giáo dục thường xuyên được thực hiện tại cơ sở giáo dục thường xuyên, cơ sở giáo dục phổ thông, cơ sở giáo dục nghề nghiệp, cơ sở giáo dục đại học, cơ sở văn hóa, tại nơi làm việc, cộng đồng dân cư, qua phương tiện thông tin đại chúng và phương tiện khác”.

Thứ hai, tại các trường nghề cũng có đội ngũ giáo viên dạy văn hóa đúng chuẩn. Thực tế, đội ngũ giáo viên tại các trung tâm giáo dục thường xuyên rất mỏng, mỗi bộ môn chỉ có một hoặc cùng lắm là hai giáo viên, nên không thể đáp ứng được số lượng học viên của mình và số học sinh các trường nghề đến học. Nếu trung tâm GDTX nào không có học sinh thì giáo viên đến dạy cho các trường nghề, hoặc sáp nhập vào các trường nghề như một số địa phương đã làm rất hiệu quả.

Thứ ba, cơ sở vật chất của các trường nghề được đầu tư trang bị đầy đủ hơn so với các trung tâm giáo dục thường xuyên đã xuống cấp trầm trọng và không được đầu tư.

Thứ tư, thuận tiện cho học sinh trong việc học tập, đi lại và sắp xếp thời gian.

Thứ năm, việc quản lý học sinh chỉ do trường nghề thực hiện sẽ thuận tiện và hiệu quả hơn việc phối hợp quản lý học sinh giữa hai đơn vị.

Thứ sáu, khi học văn hóa tại trường nghề học sinh không phải học thêm, tránh được được sự lãng phí về thời gian và tiền bạc cho học sinh và phụ huynh.

Là tiến sĩ quản trị nguồn nhân lực, là một cán bộ quản lý gần bốn mươi năm tâm huyết, trăn trở cống hiến cho sự nghiệp giáo dục và đào tạo, tôi đã vui niềm vui, buồn nỗi buồn cùng sự nghiệp chung của nước nhà.

Tôi nhận thấy việc phân luồng học sinh sau trung học cơ sở vào các trường nghề là hoàn toàn đúng đắn. Do đó, cần phải thực hiện kiên quyết và triệt để, phải đặt lợi ích chung của quốc gia lên trên hết, cần tạo mọi điều kiện thuận lợi cho học sinh, phải vì quyền lợi hợp pháp và chính đáng của học sinh, để “Đến năm 2025, tỷ lệ lao động qua đào tạo là 70%”.

Loi Nguyen Tien

>> Bài viết không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net. Gửi bài tại đây.