Đại cử tri và ảnh hưởng đến bầu cử tổng thống Mỹ

Luật sư Khanh Huỳnh, hiện làm việc tại Mỹ, chia sẻ với độc giả VnExpress bài viết về bầu cử tổng thống Mỹ 2020:

Trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ, phiếu đại cử tri là vấn đề gây ra nhiều thắc mắc ở những người ngồi xem. Vậy thì ai mới thực sự là người bầu tổng thống Mỹ?

Hệ thống phiếu đại cử tri thật ra khá đơn giản. Mỗi bang có một số phiếu đại cử tri nhất định, như California có 55 phiếu. Ngày bầu cử, người dân đi bỏ phiếu cho các ứng cử viên của một trong hai phe để tìm ra 55 đại cử tri, thay mặt người dân tới hội nghị vào tháng 12 để bầu Tổng thống Mỹ. Các đại cử tri này sẽ bầu cho ứng viên Tổng thống Mỹ đại diện cho bên mình. Quá trình tương tự cũng sẽ diễn ra ở các bang khác, tùy vào kết quả ai thắng.

Vì vậy, vào ngày bầu cử, phiếu của người dân sẽ quyết định số phiếu đại cử tri. Báo chí chỉ cần quan sát và tuyên bố người thắng ở từng bang, tính số phiếu đại cử tri sẽ biết ai là người thắng cuộc.

>> Bài viết cùng tác giả:

>> Tôi bầu cử sớm Tổng thống Mỹ

Trên thực tế thì cũng có “đại cử tri bất tuân”. Chẳng hạn như bang California cử đi 55 người, thông thường họ đều phải bỏ phiếu cho phe Dân chủ như những gì người dân đã quyết định. Nhưng đôi khi cũng có vài người bỏ phiếu cho phe Cộng Hòa. Chuyện này có thể diễn ra với bất kỳ đại cử tri nào và theo bất kỳ chiều hướng nào. Tuy vậy, trước giờ, dù có vài người bỏ phiếu khác với người dân nhưng kết quả chung cuộc vẫn không thay đổi.

Chẳng hạn như năm 2016, ông Trump đã thắng bằng số phiếu đại cử tri vào ngày bầu cử. Lúc đại cử tri họp vào tháng 12, một số người bỏ phiếu khác với những gì mà cử tri tại bang họ quyết định. Một số đại cử tri lẽ ra phải bỏ phiếu cho bà Clinton nhưng họ quay ra bỏ phiếu cho ông Trump. Tuy vậy sự thay đổi này không có tác động gì tới kết quả đã được tuyên bố trước đó.

Hiện chưa có nhiều chế tài để đảm bảo các đại cử tri bỏ phiếu đúng như kết quả phiếu bầu của người dân. Tiền phạt hay án tù cũng tùy vào tiểu bang nên điều này khiến nhiều người bất an. Vào tháng 7 vừa qua, tòa tối cao Mỹ đã ra phán quyết là tiểu bang có quyền bắt buộc các đại cử tri không được “bất tuân” nữa. Nếu trường hợp như năm 2016 lại xảy ra nhưng theo chiều hướng ngược lại, khiến cho người được cho là thắng vào ngày bầu cử lại hóa ra thua khi đại cử tri họp thì nước Mỹ sẽ rơi vào cuộc khủng hoảng hiến pháp trầm trọng.

>> Dân Mỹ ‘say rượu’ sau tranh luận Trump – Biden

Vấn đề hiển hiện hơn của phiếu đại cử tri là nó khiến cho cuộc vận động tranh cử trở nên không công bằng khá nhiều người dân. Bang California là một bang lớn với nhiều cử tri nhất nhưng luôn bị bỏ lơ. Phe Dân chủ luôn chiến thắng nơi đây nên cả hai đảng đều không muốn bỏ tiền hay thời gian vận động. Cử tri hai đảng cũng cảm thấy ngán khi họ đi bỏ phiếu mà đã biết trước kết quả rồi.

Nó cũng đem quá nhiều quyền lực cho các bang chiến trường, những bang luôn dao động trong cuộc bầu cử Mỹ, khi thì họ bầu Dân chủ, lúc lại xoay qua Cộng hòa. Họ là những bang quyết định ai sẽ thắng tại bang họ, tức là giành được số phiếu đại cử tri và qua đó giành chiến thắng chung cuộc.

Vì vậy nên nhiều người California và người Texas nhìn cuộc bầu cử Mỹ với sự hậm hực của những người trong cuộc mà cũng như ngoài cuộc. Nhưng dù gì đi nữa thì cũng phải đi bầu, chứ mà không đi thì đâu biết cả tiểu bang nó bỗng thay đổi thì sao. Ngồi ngoài là sự đầu hàng và trong một “cuộc chiến” mà cả thế giới mong đợi ngóng nhìn thì mình dầu chỉ là lính nhỏ với một cây giáo cùn thì cũng phải tham chiến cho nó vui.

>> Bài viết không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net. Gửi bài tại đây.

Khanh Huỳnh