Giáo viên ‘trăm công nghìn việc’ mùa học online

Tác giả Vũ Thị Minh Huyền, hiện là Tiến sĩ, công tác tại Học viện Y – Dược học cổ truyền Việt Nam.

Năm học mới 2021 – 2022 bắt đầu bằng những tiết học giảng dạy trực tuyến. Đến nay, học sinh các cấp tại thành phố Hà Nội đã học trực tuyến được hơn hai tháng. Đi cùng với đó là sự nỗ lực không ngừng nghỉ của nhà trường, đặc biệt là các giáo viên để đưa bài giảng online đến cho học sinh. Để phát huy hiệu quả của lớp học trực tuyến, ngoài đảm bảo về thiết bị dạy và học, đường truyền internet, kỹ năng công nghệ thông tin… thì chúng ta phải nhìn nhận rằng không chỉ học sinh mà cả giáo viên cũng cần chuẩn bị tâm thế tốt. Các thầy, cô giáo đã phải dày công soạn giáo án, đầu tư các bài học sao cho phù hợp và sinh động. Tuy nhiên vẫn không thể tránh khỏi những khó khăn, những áp lực vô hình khi dạy học trên các nền tảng trực tuyến.

Nhiều vấn đề mới xuất hiện khi giáo viên phải thay đổi phương thức giảng dạy, ví dụ như duy trì kỷ luật lớp thông qua màn hình; chuẩn bị cho mọi tiết học giống như một bài thuyết trình; vật lộn với công nghệ, các ứng dụng mới như Zoom, Google Meet hay MS Teams; giải thích các khái niệm; đối phó với các học sinh lười học; nhiều giáo viên vừa phải dạy học vừa phải quản lý cả việc học online của con mình.

Thứ nhất, để soạn được bài giảng trực tuyến, phải đầu tư nhiều thời gian hơn so với dạy trực tiếp vì phải trau chuốt ngôn phong, suy nghĩ ra nhiều hình thức để làm mới bài giảng của mình. Vì học sinh không đi học trực tiếp, không có không khí bạn bè sôi nổi nên giáo viên phải luôn tạo bất ngờ để học sinh hứng thú học. Việc dạy và học online rất vất vả, phải soạn giáo án, cắt ghép hình ảnh để có một giáo án đẹp. Ngoài việc dạy ra, người giáo viên cũng phải vững về công nghệ thông tin chứ không thành thạo cũng không dạy được.

Với nhiều giáo viên lớn tuổi vốn gắn bó với chiếc bảng đen, việc làm quen với dạy học qua máy tính không hề đơn giản, nhất là giáo viên ở các vùng nông thôn, miền núi. Những chiếc laptop trở thành công cụ cần thiết để các thầy, cô giáo nâng cao trình độ, trang bị kỹ năng mới, cập nhật các phương pháp giảng dạy sáng tạo… Tuy nhiên, có không ít thầy, cô giáo chưa đủ điều kiện trang bị laptop, hoặc máy tính đã quá cũ. Ở những lớp học vùng nông thôn, miền núi, quả thật, chưa bao giờ thiếu những khó khăn, nhưng hành trình “cõng chữ lên non” chưa bao giờ thiếu đi những thầy, cô giáo nhiệt huyết, tận tụy, yêu nghề.

>> Dạy online khổ sở vì phụ huynh bỏ mặc con

Thứ hai, giáo viên còn phải giải đáp thắc mắc của phụ huynh, học sinh và rất nhiều công việc không tên khác. Một ngày, giáo viên nhận hàng trăm tin nhắn cũng như các cuộc điện thoại gọi đến liên tục của phụ huynh và học sinh. Chủ yếu liên quan đến phần mềm học trực tuyến bị lỗi, không vào được hoặc con đang làm kiểm tra bị mất kết nối.

Thứ ba, công đoạn làm video dạy học là việc chấm bài của học sinh cũng vất vả nhất và tốn nhiều thời gian không kém. Việc chấm bài online là chấm bài qua các hình ảnh học sinh chụp gửi lên cho giáo viên. Các hình ảnh này học sinh chụp mờ, không đủ bài, nộp bài không đúng thời gian… càng khiến giáo viên mất nhiều thời gian để chấm. Dù có quy định về thời gian làm bài nhưng khi học online thì thường xuyen xảy ra hiện tượng học sinh gửi bài muộn, nộp bài không đúng quy định, không nộp bài, có học sinh 11-12h đêm mới nộp bài do nhiều phụ huynh đi làm ban ngày, tối đến mới có thời gian kèm con học và trao đổi với cô giáo.

Thứ tư, khi học online, có những em không tập trung và khi giáo viên gọi đến thì trốn mất, giáo viên cũng phải động viên rất nhiều thì học sinh mới quay trở lại lớp học. Còn rất nhiều tình huống dở khóc dở cười khác gặp phải khi học online như giáo viên đang giảng bài, học sinh xin đi vệ sinh, ăn sáng hay thậm chí phụ huynh mắng con mà chưa tắt micro, thay quần áo mà chưa tắt camera. Có những lúc vừa làm giáo viên vừa kiêm luôn vai trò là phụ huynh kèm con học.

Thầy, cô giáo dạy lớp 1 càng khó khăn hơn gấp bội, dạy học sinh tập viết trong môi trường gián tiếp, sự tương tác phần lớn dựa trên sự hỗ trợ của người nhà các em, thật sự muôn vàn khó khăn. Dạy học online cho các cháu mẫu giáo vào lớp 1 giống như việc diễn tả màu sắc cho người kiếm thị.

Khối lượng công việc mà một số giáo viên đã cảm thấy là áp lực trước đại dịch nay lại càng trở nên quá tải, học sinh cũng cảm thấy quá sức và chán chường. Nhiều giáo viên nói rằng họ cảm thấy mệt mỏi hơn khi dạy online vì thiếu sự tương tác, đặc biệt là khi tất cả học sinh đều tắt webcam và micro, cảm giác như giáo viên chỉ nói và nói. Học sinh thường thiếu tập trung vì chúng có thể làm việc riêng khi học trực tuyến.

>> Giáo viên thay đổi để dạy tốt môn tích hợp Khoa học tự nhiên

Thứ năm, nếu như trước đây, việc theo dõi và đánh giá giờ dạy chỉ thực hiện trong ngành, thì bây giờ sự phán xét, đưa ra kết luận nghiệt ngã hơn, đôi khi thật vô lí bởi những người cùng tham gia học trực tuyến với học sinh.

Đại dịch Covid-19 bùng phát cũng là lúc giáo viên phải học cách thay đổi để thích nghi với bối cảnh dịch bệnh. Trong những lớp học trực tuyến với khung thời gian hạn hẹp, giáo viên phải học cách tiếp cận và tận dụng công nghệ để chuẩn bị cho những bài giảng. Họ cũng không còn là người truyền đạt kiến thức nữa mà phải trở thành người dẫn dắt, kiến tạo tri thức cho học sinh.

Rất nhiều vai trò mới mà người thầy cần phải thực hiện như hỗ trợ việc học tập của học sinh ở nhà; giúp đỡ học sinh về mặt tâm lý; phối hợp với phụ huynh trong các hoạt động học tập của trẻ hay thiết kế chương trình dạy học cá nhân hóa tới từng học sinh.

Mỗi lần tham gia lớp học online là một lần nỗ lực của cả thầy, cô giáo và học trò. Nhưng dù lớp học được triển khai bằng hình thức nào thì tính mô phạm vẫn phải được đảm bảo. Bởi, người thầy không chỉ dạy chữ mà còn dạy cách làm người, nhằm hình thành và phát triển nhân cách cho người học.

Việc học trực tuyến hiện nay vẫn còn mới với nền giáo dục Việt Nam, đa số thầy, cô giáo ít được tập huấn và điều kiện cơ sở vật chất như máy tính, mạng internet của nhiều giáo viên vẫn chưa đáp ứng được. Đường truyền học trực tuyến không ổn định cũng là yếu tố quan trọng, ảnh hưởng đến quá trình dạy và học. Hiện nay các thầy, cô giáo vừa giảng dạy trực tuyến vừa chia sẻ, học hỏi lẫn nhau để có những cách làm hay, có các bài giảng sinh động, hấp dẫn và bổ ích. Chính vì vậy, các giáo viên rất cần sự chia sẻ, đồng cảm của các bậc phụ huynh và cả xã hội.

Dịch bệnh xảy đến bất ngờ, việc dạy học qua mạng là cần thiết, song không tránh khỏi khó khăn cho cả người dạy lẫn người học. Hơn ai hết, giáo viên vẫn là những người vất vả nhất. Họ vẫn đang miệt mài tự học hỏi, tự hoàn thiện những kỹ năng tương tác trong lớp học ảo, tự khắc phục những lỗi kỹ thuật trong quá trình dạy học trực tuyến vốn chưa được đào tạo trong trường sư phạm. Sự nỗ lực, cố gắng thực hiện tốt nhiệm vụ của các thầy, cô giáo rất đáng được trân trọng, cần sự đồng cảm của mọi người, chia sẻ những trăn trở, cũng như những áp lực của người thầy trong giai đoạn khó khăn hiện nay.

>> Giáo viên thổi hồn từng tiết dạy online

Dịch bệnh chưa yên, những người thầy vẫn chưa rời mặt trận. Các thầy, cô giáo trong tâm thế vừa phục vụ công tác phòng, chống dịch bệnh, vừa thực hiện nhiệm vụ của người thầy đối với học trò trong năm học mới.

Ngày khai giảng năm học mới 2021 – 2022 vừa qua, nhiều thầy, cô giáo dự khai giảng trực tuyến khi còn làm việc trong khu cách ly. Không ít thầy, cô giáo, ban ngày khoác lên mình bộ đồ xanh đi lấy mẫu xét nghiệm, đêm về lại truyền dạy kiến thức mới cho học trò, trong đó có cả bài học về tinh thần yêu Tổ quốc, yêu đồng bào, sẵn sàng xả thân khi Tổ quốc gọi tên, quê hương cần đến.

Thầy, cô giáo luôn là biểu tượng của cuộc sống tươi đẹp bên ngoài, là tấm gương trong suốt soi tỏa tình người bên trong. Họ là những người thợ xây cần mẫn đặt nền móng vững chắc cho ngôi nhà tương lai của mỗi học sinh, cũng là người lái đò tận tụy đã đưa học sinh đến với bến bờ tri thức. Thầy, cô giáo đã ươm lên trong mỗi học sinh những mầm sáng để sau này các em sẽ thắp nên ngọn lửa của tình yêu cuộc sống trên mỗi chặng đường đời.

Tháng 11 lại về trong niềm ngưỡng vọng, sự tri ân của bao thế hệ học trò dành cho các thầy, cô giáo – những người lái đò thầm lặng. Xin được tri ân những giáo viên đã kiên trì và sáng tạo khi đối mặt với những thách thức to lớn, những người có niềm tin mạnh mẽ vào quyền được học tập của tất cả trẻ em. Những việc làm đầy trách nhiệm của các thầy, cô giáo đã cho thấy đầu tư vào giáo dục là việc làm quan trọng để thu hẹp khoảng cách kỹ thuật số, để tất cả trẻ em đều có thể học từ xa.

Đất nước đang đặt ra trách nhiệm to lớn đối với sự nghiệp Giáo dục và Đào tạo, vì không có nguồn nhân lực chất lượng cao thì không thể đổi mới sáng tạo để đưa đất nước phát triển. Để đáp ứng được kỳ vọng đó, kính mong các thầy, cô giáo luôn yêu nghề, giữ vững niềm tin, nỗ lực không ngừng cho thế hệ trẻ, tương lai của đất nước.

Vũ Thị Minh Huyền

>> Bài viết không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net. Gửi bài tại đây.